Πόση πρωτεΐνη χρειάζονται τα βρέφη; Προστατεύει από την παχυσαρκία;

Η υγιεινή διατροφή της μητέρας εγκύου, ο θηλασμός και ισορροπημένη βρεφική διατροφή δίνουν μια ασπίδα προστασίας από πολλές χρόνιες παθήσεις μεταξύ των οποίων είναι και η παχυσαρκία. Τα λιποκύτταρα αναπτύσονται σε αριθμό κατά τη βρεφική και αρχική παιδική ηλικία καθώς και κατά τη προεφηβεία και εφηβεία. Οι ενήλικες πλέον μένουμε με τον αριθμό των λιποκυττάρων που έχουμε φτιάξει και μετά… ανάλογα με τις συνήθειές μας τα αδειάζουμε και τα γεμίζουμε! Για τη πρόληψη λοιπόν της παιδικής και ενήλικης παχυσαρκίας είναι σημαντικό να περιοριστεί αρχικά ο αριθμός των λιποκυττάρων. Όσα λιγότερα έχουμε να γεμίσουμε, τόσο καλύτερα, ιδίως εάν υπάρχει γενετική προδιάθεση. Οι Έλληνες είμαστε από τους πρώτους στο κόσμο σε υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά. Τι μπορούμε να κάνουμε κατά τη βρεφική ηλικία για να προστατευτούν τα παιδιά, δεν τρώνε τότε γλυκά, πίτσες και σουβλάκια, γάλα πίνουν…

Ας ξεκινήσουμε από τα απλά (που δεν είναι και τόσο απλά στη πράξη αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα). Σίγουρα έχει ακούσει για τα πολλαπλά οφέλη του μητρικού θηλασμού, ένα από αυτά είναι και η προστασία από τη παχυσαρκία. Η σύσταση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι να γίνεται, όταν υπάρχει η δυνατότητα, αποκλειστικός θηλασμός για τους πρώτους 6 μήνες, ως ο ιδανικός τρόπος διατροφής του νεογνού. Μεταξύ άλλων στοιχείων, παρέχει και τη σωστή ποσότητα θερμίδων και ισορροπία υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπαρών. Το μητρικό γάλα αλλάζει και προσαρμόζεται καθώς το βρέφος μεγαλώνει. Ο παράλληλος θηλασμός κατά την εισαγωγή στερεάς τροφής, εκτός από τη συνεισφορά σε καλύτερη ισορροπία των παραπάνω μακροθρεπτικών συστατικών, προστατεύει και από την εμφάνιση αλλεργιών.

Ας επικεντρωθούμε στις πρωτεϊνες. Γιατί μας ενδιαφέρουν;

Υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν ότι το μητρικό γάλα δρα προστατευτικά κατά της παχυσαρκίας λόγω διαφόρων στοιχείων που περιέχει, δίνοντας έμφαση στην “Υπόθεση της αρχικής πρωτείνικής πρόσληψης” (Early Protein Hypothesis) και στη χαμηλή περιεκτικότητα του μητρικού γάλακτος σε πρωτεΐνη σε σχέση με το έτοιμο γάλα. Τα βρέφη που τρέφονται με έτοιμο γάλα προσλαμβάνουν 55-80% περισσότερη πρωτεΐνη ανά κιλό σωματικού βάρους σε σχέση με τα βρέφη που θηλάζουν¹.
Ο μηχανισμός που έχει προταθεί και είναι ότι η αυξημένη πρόσληψη πρωτεΐνης κατά τη βρεφική ηλικία σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα των αμινοξέων διακλαδισμένης αλυσίδας (branched chain amino acids) που προάγουν τη παραγωγή ινσουλίνης και του παράγοντα ινσουλίνης IGF-1 και σχετίζονται με την ανάπτυξη όλων των κυττάρων, συμπεριλαβανομένων και των λιποκυττάρων^2.
Παρακολουθώντας πολλές πρωτεϊνικές δίαιτες που είναι της μόδας, πολλοί μπορεί να υποθέσουν ότι προστατεύουν το παιδί τους από τη παχυσαρκία κόβοντας τους υδατάνθρακες και δίνοντας πολλή πρωτεΐνη στο γεύμα αλλά τελικά αυτό δεν ισχύει. Δεν θα τα…αδυνατίσει ούτε θα φτιάξουν μυς με τη περίσσεια πρωτεΐνη, ίσα ίσα πιθανό είναι να συμβεί το αντίθετο.

Πόση πρωτεΐνη χρειάζονται τα βρέφη;

Με βάση τη μέση κατανάλωση μητρικού γάλακτος, η οποία είναι 0.78 λίτρα την ημέρα σε βρέφη 0-6 μηνών, και τη μέση περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, 11.7γρ/ λίτρο, η σύσταση του Food and Nutrition Board και του Insitute of Medicine έθεσε σαν επαρκή πρωτεϊνική πρόσληψη:

Στα βρέφη 0-6 μηνών τα 9 γρ. την ημέρα ή 1.52γρ/κιλό σωματικού βάρους την ημέρα
Στις ηλικίες 7-12 μηνών, έλαβαν υπόψη πολλές μελέτες ισοζυγίου αζώτου, δηλαδή πόση πρωτεΐνη από το γάλα και τις στέρεες τροφές επαρκούν για τις συνήθεις λειτουργίες του οργανισμού, και η σύσταση είναι ότι με 11γρ την ημέρα ή 1.2γρ/κιλό σωματικού βάρους την ημέρα καλύπτονται οι ανάγκες 97-98% του πληθυσμού1.

Εάν δεν θηλάζει η μητέρα και το βρέφος καταναλώνει 0.78ml έτοιμου γάλακτος υψηλού σε πρωτεΐνη με 3-4 γρ ανά 100 θερμίδες τότε η συνολική πρόσληψη είναι περίπου διπλάσια και φτάνει 15-20γρ χωρίς τις επιλέον τροφές που ξεκινούν στους 4-6 μήνες.
Μια από τις μεγαλύτερες και πιο καλά σχεδιασμένες μελέτες στο θέμα αυτό, η EU Childhood Obesity Project με δείγμα 1138 υγιή βρέφη που τρέφονταν με έτοιμο γάλα, έδειξε ότι η κατανάλωση έτοιμου γάλακτος με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, δηλαδή γάλα πρώτης βρεφικής ηλικίας με 1,77 γρ πρωτεΐνη ανά 100 θερμίδες και δεύτερης βρεφικής ηλικίας με 2.2γρ ανά 100 θερμίδες (σε σχέση με τα υψηλής που είχαν 2.9 και 4.4γρ αντίστοιχα) είχε ως αποτέλεσμα μικρότερο δείκτη μάζας σώματος και βάρος για το ύψος όταν έφτασαν 2 ετών το οποίο συνεχίστηκε και στα 6 έτη^3,4. Να σημειώσουμε εδώ ότι με το έτοιμο γάλα με χαμηλή πρωτεΐνη υπερκαλύπτονταν οι συνιστώμενες ανάγκες που προαναφέρθηκαν και πάλι η πρόσληψη ήταν μεγαλύτερη από ότι στα βρέφη που θήλαζαν.

Στην πράξη

Όταν ο θηλασμός είναι εφικτός καλό είναι να συνεχίζεται τους πρώτους 6 μήνες
Καλό είναι όταν ο θηλασμός δεν είναι εφικτός στις ηλικίες 0-6 έτη ή χρειάζεται συμπληρωματικό γάλα, να επιλέγετε έτοιμο γάλα με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, όσο πιο κοντά στα 1.8γρ ανά 100 θερμίδες τόσο καλύτερα, ιδίως αν υπάρχει ιστορικό υπερβολικού βάρους στην οικογένεια. Μετά από τις έρευνες αυτές, οι εταιρίες που φτιάχνουν έτοιμο γάλα έχουν ανταποκριθεί ανάλογα. Ευτυχώς από την εποχή του 1970 και του 1980 ήδη η περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη στο έτοιμο γάλα έχει αρχίσει να μειώνεται.
Για τα μεγαλύτερα βρέφη 7-12, καλό είναι να επιλέγετε έτοιμο γάλα με περιεκτικότητα περίπου 2.2γρ ανά 100 θερμίδες και η ποσότητα συμπληρωματικών τροφών σε πρωτεΐνη να είναι επαρκής αλλά όχι υπερβολική. Μια μερίδα 1 κ σούπας (10-15γρ) από κρέας, κοτόπουλο ή ψάρι την ημέρα είναι επαρκής για τα βρέφη 7-9 μηνών και 2 μερίδες για τα 9-12, χωρίς να χρειάζονται καθημερινά. Η βάση της καθημερινής τους διατροφής από στέρεες τροφές να είναι λαχανικά, φρούτα, ολικής άλεσης δημητριακά (συνιστάται το 50% αυτών να είναι ολικής άλεσης, δε χρειάζεται να είναι όλα ολικής) και όσπρια.

Καλή υγιεινή διατροφή σας εύχομαι και απολαμβάνετέ τη τρώγοντας όσο πιο συχνά γίνεται γεύματα όλη η οικογένεια μαζί.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Institute of Medicine. Dietary Reference Intakes for Energy, Carbohydrate, Fiber, Fat, Fatty Acids, Cholesterol, Protein, and Amino Acids.; 2002.
Luque V., Closa-Monasterolo R., Escribano J., Ferre N. Early programming by protein intake: The effect of protein on adiposity development and the growth and functionality of vital organs. Nutr. Metab. Insights. 2015;8:49–56.
Koletzko B, von Kries R, Closa R, Escribano J, Scaglioni S, Giovannini M, Beyer J, Demmelmair H, Gruszfeld D, Dobrzanska A, Sengier A, Langhendries JP, Rolland Cachera MF, Grote V. European childhood obesity trial study group: lower protein in infant formula is associated with lower weight up to age 2 y: a randomized clinical trial. Am J Clin Nutr. 2009;89:1836–45.
Weber M, Grote V, Closa-Monasterolo R, Escribano J, Langhendries JP, Dain E, Giovannini M, Verduci E, Gruszfeld D, Socha P, Koletzko B. European childhood obesity trial study group: lower protein content in infant formula reduces BMI and obesity risk at school age: follow-up of a randomized trial. Am J Clin Nutr. 2014;99:1041–51.