H βιταμίνη D, η αλλιώς βιταμίνη του ήλιου, είναι μια λιποδυαλιτή βιταμίνη η οποία είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη στα παιδιά και στους εφήβους και τη διατήρηση της υγείας σε όλους. Είναι γνωστή για το ρόλο της στη σκελετική υγεία, βοηθώντας την απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου από τις τροφές. Χωρίς αυτή μόνο το 10–15% του ασβεστίου και 60% του φωσφόρου απορροφώνται. Η δράση της όμως δε περιορίζεται εκεί. Η ενεργή μορφή της βιταμίνης D, η 1,25(OH)2D είναι εκτός από βιταμίνη και ορμόνη. ‘Ενας ακόμα βασικός ρόλος της στον οργανισμό μας είναι ότι ρυθμίζει την έκφραση περισσότερων από 200 γονιδίων. Είναι σαν ένα κλειδί που ξεκλειδώνει πολλές κλειδαριές! Έρευνες των τελευταίων δεκαετιών ενδιαφέρονται για τον πιθανό ρόλο της στη πρόληψη και αντιμετώπιση του καρκίνου, διαβήτη, της υπέρτασης, των καρδιοπαθειών, διάφορων αυτοάνοσων νοσημάτων και αναπνευστικών ιώσεων και λοιμώξεων.
Τώρα με την εμφάνιση του νέου ιού, του COVID19, το ενδιαφέρον μας ενισχύεται όσον αφορά στη δράση της κατά των αναπνευστικών λοιμώξεων και τη μείωση της φλεγμνονής στο σώμα μας. Μελετάται και η πιθανή της δράση κατά της παραγωγής τεράστιας ποσότητας κυτοκινών (προάγουν τη φλεγμονή), που σε υπερβολική δόση συμβάλλουν στην κατάρρευση της λειτουργίας οργάνων όπως οι πνεύμονες. Μια άλλη προστατευτική της δράση είναι η αύξηση της παραγωγής αντιμικροβιακών πεπτιδίων (καθελκιδίνη, ντεφενσίνη) που δρούν κατά των ιών και των βακτηρίων που εισβάλουν στον οργανισμό και στο αναπνευστικό σύστημα. Tέλος η αλληλεπίδρασή της με το σύστημα ρενίνης – αγγειοτενσίνης λέγεται ότι μπορεί να προστατεύσει επίσης από την είσοδο του ιού στα κύτταρα.
Η ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Nutrients καταλήγει ότι “Ενδείξεις που υποστηρίζουν το ρόλο της βιταμίνης D στη μείωση του COVID-19 συμπεριλαμβάνουν ότι η πανδημία εκδηλώθηκε το χειμώνα που τα επίπεδα της βιταμίνης στο σώμα μας είναι χαμηλότερα από άλλες εποχές; ότι η έλλειψη της βιταμίνης D έχει βρεθεί να συμβάλλει στην εξέλιξη του συνδρόμου αναπνευστικής δυσχέρειας; το ρίσκο θνησιμότητας από τον ιό αυξεται με την ηλικία και με την ύπαρξη χρόνιων νοσημάτων όπως και η έλλειψη ή ανεπάρκεια της βιταμίνης.
Παρ’ότι περισσότερες έρευνες χρειάζονται για να αποδείξουν αν η έλλειψη ή ανεπάρκεια της βιταμίνης D είναι η αιτία ή το αποτέλεσμα της εκδήλωσης του ιού, μια μεγάλη μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε το 2017 στο έγκριτο περιοδικό British Medical Journal, υποστηρίζει το ρόλο της βιταμίνης αυτής στη προστασία κατά των αναπνευστικών λοιμώξεων. Στη μελέτη αυτή ανέλυσαν δεδομένα από 11,321 συμμετέχοντες, 0-95 ετών και συμπέραναν ότι η συμπληρωματική χορήγηση της βιταμίνης D είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των περιστατικών αναπνευστικών λοιμώξεων, το οποίο πιθανό να ισχύει και για τον ιό COVID19. Η προστατευτική της δράση εκδηλώθηκε σε όσους έπαιρναν καθημερινά ή εβδομαδιαία μια δόση της βιταμίνης και όχι σε όσους πήραν υπερδόση για μια φορά. Επίσης η δράση ήταν μεγαλύτερη σε όσους ξεκινούσαν με χαμηλά επίπεδα στον οργανισμό τους. Συνεπώς, λαμβάνοντας υπόψη τα μέχρι τώρα δεδομένα και το ρόλο και δράση της βιταμίνης D, είναι ασφαλές να πούμε ότι είναι σημαντικό να έχουμε τα βέλτιστα επίπεδα της βιταμίνης στον οργανισμό μας. Να υπενθυμίσουμε πως 50% του πληθυσμού παγκοσμίως έχει ανερπάκεια, παρότι είναι η «βιταμίνη του ήλιου». Συνεπώς ας φροντίσουμε να εξασφαλίσουμε στον οργανισμό μας τη βιταμίνη αυτή από διάφορες πηγές για να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα και να προστατευτούμε από ιούς και πιθανώς κάποιες χρόνιες νόσους.
Ποιές είναι οι καλύτερες πηγές της? Πώς γνωρίζουμε αν έχουμε επιθυμητά επίπεδα της βιταμίνης D?
Το 50% του πληθυσμού παγκοσμίως έχει ανεπάρκεια βιταμίνης D. Η βιταμίνη D ή αλλιώς «βιταμίνη του ήλιου» δημιουργείται στον οργανισμό μας με τη δράση του ήλιου στην επιδερμίδα μας και την έκθεση στις UVB ακτίνες του χωρίς αντηλιακό. Μπορούμε να φτιάξουμε όση χρειαζόμαστε εάν για 15 λεπτά με μισή ώρα κάποια ώρα μεταξύ 10πμ και 3μμ, τους μήνες Απρίλιο με Οκτώβριο στη χώρα μας (σε αυτό το γεωγραφικό πλάτος). Το πιο σκούρο δέρμα, η μεγαλύτερη ηλικία, το να περνάμε πολύ χρόνο σε εσωτερικό χώρο και η χρήση αντηλιακού μειώνουν τη παραγωγή της. Ο μόνος τρόπος να ξέρουμε πόση έχουμε στον οργανισμό μας είναι η μέτρηση των επιπέδων 25ΟΗVitD στο αίμα μας.
Εκτός από τον ήλιο, λίγες είναι οι τροφές οι οποίες αποτελούν καλές πηγές της βιταμίνης αυτής και δε τις τρώμε καθημερινά ή συνήθως σε αρκετή ποσότητα. Τροφές πλούσιες στη βιταμίνη αυτή είναι τα λιπαρά ψάρια που έχουν περίπου 240 με 400IU ανά 90γρ και το ενισχυμένο με βιταμίνη D γάλα, με το μισό λίτρο να δίνει 240 IU. Τα μανιτάρια που έχουν εκτεθεί σε UVB ακτινοβολία και τα δημητριακά εμπλουτισμένα με βιταμίνη D είναι μερικές άλλες πηγές.
Η συνιστώμενη ημερήσια δόση για τα παιδιά και τους ενήλικες 1-70 ετών είναι 600IU την ημέρα. Από τη τροφή συνεπώς είναι δύσκολο να προσλάβουμε καθημερινά τις 600 μονάδες που χρειάζονται.
Μια ακόμα πηγή της βιταμίνης D είναι τα συμπληρώματα. Η Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία συνιστά τα βρέφη που θηλάζουν αποκλειστικά να παίρνουν 400 μονάδες την ημέρα (τα έτοιμα γάλατα είναι εμπλουτισμένα) και σκεφτείτε ότι το μητρικό γάλα είναι η πιο ολοκληρωμένη τροφή! Στα παιδιά από το ένα έτος και πάνω, που πίνουν λιγότερο από 1 λίτρο εμπλουτισμένο με βιταμίνη D γάλα την ημέρα, συνιστάται από την Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία επίσης να παίρνουν συμπλήρωμα 400 μονάδες την ημέρα για να φτιάξουν γερό σκελετό. Δεν προτείνεται η έκθεση στον ήλιο χωρίς αντηλιακό ως λύση λόγω της σύνδεσής της με την αύξηση του καρκίνου του δέρματος. Οι ενήλικες μπορούμε να προσλαμβάνουμε με ασφάλεια συμπληρώματα με 600 ως 2000 μοναδες ημερησίως, συζητήστε το με το γιατρό ή διαιτολόγο σας. Μην ανησυχείτε για τοξικότητα της βιταμίνης. Σε τέτοια επίπεδα πρόσληψης, υπάρχουν μόνο οφέλη. Σε περιπτώσεις έλλειψης χρειάζονται θεραπευτικές δόσεις με καθοδήγηση ειδικού.
Καταλήγουμε ότι για να έχουμε καλή σκελετική ανάπτυξη και διατήρηση, όπως και για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας και τη πρόληψη κατά των αναπνευστικών ιώσεων και άλλων παθήσεων καλό είναι να έχουμε επιθυμητά επίπεδα τα βιταμίνης αυτής. Ας μη ξεχνάμε ότι ο ρόλος της βιταμίνης αυτής επεκτείνεται στο να ρυθμίζει την έκφραση περισσότερων από 200 γονιδίων. Είναι σημαντικό να φροντίσουμε να έχουμε αρκετή στον οργανισμό μας μέσω όλων των παραπάνω πηγών. Είναι μια ακόμα ασπίδα κατά των παθήσεων και πιθανώς του νέου ιού.
ΠΗΓΕΣ
Vitamin-D and COVID-19: do deficient risk a poorer outcome? Fiona Mitchell. The Lancet. May 20, 2020DOI:https://doi.org/10.1016/S2213-8587(20)30183-2
Evidence That Vitamin D Supplementation Could Reduce Risk of Influenza and COVID-19 Infections and Deaths. William B Grant et al. Nutrients. 2020 Apr 2;12(4):988. doi: 10.3390/nu12040988.
Review Nonclassic actions of vitamin D. Bikle D. J Clin Endocrinol Metab. 2009 Jan; 94(1):26-34.
Nair R, Maseeh A. Vitamin D: The “sunshine” vitamin. J Pharmacol Pharmacother. 2012 Apr;3(2):118-26.
D A Hughes and R Norton. Vitamin D and respiratory health. Clin Exp Immunol. 2009 Oct; 158(1): 20–25.
